Έγγραφα του WMO για τις σπειροειδείς επιπτώσεις του κλίματος

Ετήσια παγκόσμια περιεκτικότητα σε θερμότητα των ωκεανών έως και 2000 m βάθος για την περίοδο 1960–2024, σε zettajoules (1021 J). Η σκιασμένη περιοχή υποδεικνύει το εύρος αβεβαιότητας 2 σίγμα σε κάθε εκτίμηση.

Τα σημάδια της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από τον άνθρωπο έφτασαν σε νέα ύψη το 2024, με ορισμένες από τις συνέπειες να είναι μη αναστρέψιμες για εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες χρόνια, σύμφωνα με μια νέα έκθεση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO).

Η έκθεση του WMO για την κατάσταση του παγκόσμιου κλίματος επιβεβαίωσε ότι το 2024 ήταν πιθανότατα το πρώτο ημερολογιακό έτος που θα ήταν περισσότερο από 1,5 °C πάνω από την προβιομηχανική εποχή, με μια παγκόσμια μέση θερμοκρασία κοντά στην επιφάνεια 1,55 ± 0,13 °C πάνω από τον μέσο όρο 1850-1900. Αυτή είναι η θερμότερη χρονιά στο ρεκόρ παρατήρησης 175 ετών.

Η έκθεση του WMO έδειξε ότι:

• Η ατμοσφαιρική συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 800.000 ετών.

• Παγκοσμίως καθένα από τα τελευταία 10 χρόνια ήταν ξεχωριστά τα 10 θερμότερα χρόνια που έχουν καταγραφεί.

• Κάθε ένα από τα τελευταία οκτώ χρόνια έχει σημειώσει νέο ρεκόρ για την περιεκτικότητα σε θερμότητα των ωκεανών.

• Οι 18 χαμηλότερες εκτάσεις πάγου της Αρκτικής που έχουν καταγραφεί ήταν όλες τα τελευταία 18 χρόνια.

• Οι τρεις χαμηλότερες εκτάσεις πάγου της Ανταρκτικής ήταν τα τελευταία τρία χρόνια.

• Η μεγαλύτερη απώλεια μάζας παγετώνων για τρία χρόνια σημειώθηκε τα τελευταία τρία χρόνια.

• Ο ρυθμός ανόδου της στάθμης της θάλασσας έχει διπλασιαστεί από τότε που ξεκίνησαν οι δορυφορικές μετρήσεις.

"Ο πλανήτης μας εκπέμπει περισσότερα σήματα κινδύνου -- αλλά αυτή η έκθεση δείχνει ότι ο περιορισμός της μακροπρόθεσμης αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς Κελσίου είναι ακόμα δυνατός. Οι ηγέτες πρέπει να κάνουν βήματα για να το πραγματοποιήσουν -- εκμεταλλευόμενοι τα οφέλη των φθηνών, καθαρών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για τους ανθρώπους και τις οικονομίες τους -- με νέα εθνικά σχέδια για το κλίμα που θα ανακοινωθούν φέτος", δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Γκουτέρνιο.

«Ενώ ένας χρόνος υπερθέρμανσης πάνω από 1,5 °C δεν υποδηλώνει ότι οι μακροπρόθεσμοι στόχοι θερμοκρασίας της Συμφωνίας του Παρισιού είναι απρόσιτοι, είναι ένα σήμα αφύπνισης ότι αυξάνουμε τους κινδύνους για τη ζωή, τις οικονομίες μας και τον πλανήτη», δήλωσε η Γενική Γραμματέας του WMO Celeste Saulo.

Η έκθεση ανέφερε ότι η μακροπρόθεσμη υπερθέρμανση του πλανήτη εκτιμάται επί του παρόντος μεταξύ 1,34 και 1,41 °C σε σύγκριση με τη βασική γραμμή 1850-1900 με βάση μια σειρά μεθόδων - αν και σημείωσε τα εύρη αβεβαιότητας στα στατιστικά στοιχεία της παγκόσμιας θερμοκρασίας.

Τα ρεκόρ παγκόσμιων θερμοκρασιών που παρατηρήθηκαν το 2023 και έσπασαν το 2024 οφείλονταν κυρίως στη συνεχιζόμενη αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, σε συνδυασμό με τη μετατόπιση από μια ψυχρή La Niña στην θέρμανση του El Niño. Διάφοροι άλλοι παράγοντες μπορεί να συνέβαλαν στα απροσδόκητα ασυνήθιστα άλματα θερμοκρασίας, συμπεριλαμβανομένων των αλλαγών στον ηλιακό κύκλο, μιας τεράστιας ηφαιστειακής έκρηξης και της μείωσης των ψυκτικών αερολυμάτων, σύμφωνα με την έκθεση.

"Τα δεδομένα για το 2024 δείχνουν ότι οι ωκεανοί μας συνέχισαν να θερμαίνονται και η στάθμη της θάλασσας συνέχισε να αυξάνεται. Τα παγωμένα μέρη της επιφάνειας της Γης, γνωστά ως κρυόσφαιρα, λιώνουν με ανησυχητικό ρυθμό: οι παγετώνες συνεχίζουν να υποχωρούν και ο θαλάσσιος πάγος της Ανταρκτικής έφτασε στη δεύτερη χαμηλότερη έκτασή του που έχει καταγραφεί ποτέ. Εν τω μεταξύ, οι ακραίες καιρικές συνθήκες συνεχίζονται σε όλο τον κόσμο".

Τροπικοί κυκλώνες, πλημμύρες, ξηρασίες και άλλοι κίνδυνοι το 2024 οδήγησαν στον υψηλότερο αριθμό νέων εκτοπισμών που καταγράφηκαν τα τελευταία 16 χρόνια, συνέβαλαν στην επιδείνωση των επισιτιστικών κρίσεων και προκάλεσαν τεράστιες οικονομικές απώλειες.

"Σε απάντηση, ο WMO και η παγκόσμια κοινότητα εντείνουν τις προσπάθειες για την ενίσχυση των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και των κλιματικών υπηρεσιών για να βοηθήσουν τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων και την κοινωνία γενικότερα να είναι πιο ανθεκτικοί σε ακραίες καιρικές συνθήκες και κλίμα. Κάνουμε πρόοδο, αλλά πρέπει να προχωρήσουμε περισσότερο και πρέπει να προχωρήσουμε γρηγορότερα. Μόνο οι μισές χώρες παγκοσμίως έχουν επαρκή συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης. Αυτό πρέπει να αλλάξει", δήλωσε ο Saulo.

Οι επενδύσεις σε υπηρεσίες καιρού, νερού και κλίματος είναι πιο σημαντικές από ποτέ για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και τη δημιουργία ασφαλέστερων, πιο ανθεκτικών κοινοτήτων, τόνισε.

Η έκθεση βασίζεται σε επιστημονικές συνεισφορές από τις Εθνικές Μετεωρολογικές και Υδρολογικές Υπηρεσίες, τα Περιφερειακά Κέντρα για το Κλίμα του WMO, τους εταίρους του ΟΗΕ και δεκάδες ειδικούς. Είναι μία από μια σειρά επιστημονικών εκθέσεων του WMO που επιδιώκουν να ενημερώσουν τη λήψη αποφάσεων. Δημοσιεύτηκε ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας Μετεωρολογίας στις 23 Μαρτίου, της Παγκόσμιας Ημέρας Νερού στις 22 Μαρτίου και της Παγκόσμιας Ημέρας των Παγετώνων στις 21 Μαρτίου.

Περιεκτικότητα σε θερμότητα ωκεανού

Περίπου το 90% της ενέργειας που παγιδεύεται από τα αέρια του θερμοκηπίου στο σύστημα της Γης αποθηκεύεται στον ωκεανό.

Το 2024, η περιεκτικότητα σε θερμότητα των ωκεανών έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο σε ρεκόρ παρατήρησης 65 ετών. Κάθε ένα από τα τελευταία οκτώ χρόνια έχει σημειώσει ένα νέο ρεκόρ. Ο ρυθμός υπερθέρμανσης των ωκεανών τις δύο τελευταίες δεκαετίες, 2005-2024, είναι υπερδιπλάσιος από εκείνον της περιόδου 1960-2005.

Η υπερθέρμανση των ωκεανών οδηγεί σε υποβάθμιση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, απώλεια βιοποικιλότητας και μείωση της απορρόφησης άνθρακα των ωκεανών. Τροφοδοτεί τις τροπικές καταιγίδες και συμβάλλει στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Είναι μη αναστρέψιμο σε κλίμακες εκατονταετών έως χιλιετιών. Οι κλιματικές προβλέψεις δείχνουν ότι η υπερθέρμανση των ωκεανών θα συνεχιστεί τουλάχιστον για τον υπόλοιπο 21ο αιώνα, ακόμη και για σενάρια χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

Οξίνιση των ωκεανών

Η οξίνιση της επιφάνειας του ωκεανού συνεχίζεται, όπως φαίνεται από τη σταθερή μείωση του παγκόσμιου μέσου pH της επιφάνειας των ωκεανών. Οι πιο έντονες περιφερειακές μειώσεις σημειώνονται στον Ινδικό Ωκεανό, στον Νότιο Ωκεανό, στον ανατολικό ισημερινό Ειρηνικό Ωκεανό, στον βόρειο τροπικό Ειρηνικό και σε ορισμένες περιοχές στον Ατλαντικό Ωκεανό.

Οι επιπτώσεις της οξίνισης των ωκεανών στην περιοχή των οικοτόπων, τη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα έχουν ήδη παρατηρηθεί με σαφήνεια και η παραγωγή τροφίμων από την υδατοκαλλιέργεια και την αλιεία οστρακοειδών έχει πληγεί όπως και οι κοραλλιογενείς ύφαλοι.

Οι προβλέψεις δείχνουν ότι η οξίνιση των ωκεανών θα συνεχίσει να αυξάνεται τον 21ο αιώνα, με ρυθμούς που εξαρτώνται από τις μελλοντικές εκπομπές. Οι αλλαγές στο pH των βαθέων ωκεανών είναι μη αναστρέψιμες σε χρονικές κλίμακες εκατονταετίας έως χιλιετίας.

Παγκόσμια μέση στάθμη της θάλασσας

Το 2024, η παγκόσμια μέση στάθμη της θάλασσας ήταν η υψηλότερη από την έναρξη του δορυφορικού ρεκόρ το 1993 και ο ρυθμός αύξησης από το 2015-2024 ήταν διπλάσιος από εκείνον από το 1993-2002, αυξάνοντας από 2,1 mm ετησίως σε 4,7 mm ετησίως.

Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας έχει καταρράκτες καταστροφικές επιπτώσεις στα παράκτια οικοσυστήματα και τις υποδομές, με περαιτέρω επιπτώσεις από τις πλημμύρες και τη μόλυνση των υπόγειων υδάτων με αλμυρά νερά.

Ισοζύγιο μάζας παγετώνων

Η περίοδος 2022-2024 αντιπροσωπεύει το πιο αρνητικό ισοζύγιο μάζας παγετώνων τριών ετών που έχει καταγραφεί. Επτά από τα 10 πιο αρνητικά έτη ισοζυγίου μάζας από το 1950 έχουν συμβεί από το 2016. Εξαιρετικά αρνητικά ισοζύγια μάζας σημειώθηκαν στη Νορβηγία, τη Σουηδία, το Σβάλμπαρντ και τις τροπικές Άνδεις. Η υποχώρηση του παγετώνα αυξάνει τους βραχυπρόθεσμους κινδύνους, βλάπτει τις οικονομίες και τα οικοσυστήματα και τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια των υδάτων.

Έκταση θαλάσσιου πάγου

Οι 18 χαμηλότερες ελάχιστες εκτάσεις θαλάσσιου πάγου της Αρκτικής στο δορυφορικό αρχείο σημειώθηκαν όλα τα τελευταία 18 χρόνια. Το ετήσιο ελάχιστο και μέγιστο της έκτασης του θαλάσσιου πάγου της Ανταρκτικής ήταν το δεύτερο χαμηλότερο στο παρατηρούμενο αρχείο από το 1979.

Η ελάχιστη ημερήσια έκταση του θαλάσσιου πάγου στην Αρκτική το 2024 ήταν 4,28 εκατομμύρια km2, η έβδομη χαμηλότερη έκταση στο δορυφορικό ρεκόρ 46 ετών. Στην Ανταρκτική, η ελάχιστη ημερήσια έκταση ισοδυναμούσε με το δεύτερο χαμηλότερο ελάχιστο στην εποχή των δορυφόρων και σηματοδότησε την 3η συνεχή χρονιά που η ελάχιστη έκταση του θαλάσσιου πάγου της Ανταρκτικής έπεσε κάτω από τα 2 εκατομμύρια km2. Αυτά είναι τα τρία χαμηλότερα ελάχιστα πάγου της Ανταρκτικής στο δορυφορικό ρεκόρ.

Ακραία γεγονότα και επιπτώσεις

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα το 2024 οδήγησαν στον υψηλότερο αριθμό νέων ετήσιων εκτοπίσεων από το 2008 και κατέστρεψαν σπίτια, κρίσιμες υποδομές, δάση, γεωργικές εκτάσεις και βιοποικιλότητα. Η σύνθετη επίδραση διαφόρων σοκ, όπως η εντατικοποίηση των συγκρούσεων, η ξηρασία και οι υψηλές εγχώριες τιμές των τροφίμων οδήγησαν σε επιδείνωση των επισιτιστικών κρίσεων σε 18 χώρες παγκοσμίως μέχρι τα μέσα του 2024.

Οι τροπικοί κυκλώνες ήταν υπεύθυνοι για πολλά από τα γεγονότα με τις υψηλότερες επιπτώσεις του 2024. Μεταξύ αυτών ήταν ο τυφώνας Yagi στο Βιετνάμ, τις Φιλιππίνες και τη νότια Κίνα.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι τυφώνες Helene και Milton τον Οκτώβριο έφτασαν και οι δύο στη δυτική ακτή της Φλόριντα ως μεγάλοι τυφώνες, με οικονομικές απώλειες δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων. Περισσότεροι από 200 θάνατοι σχετίστηκαν με τις εξαιρετικές βροχοπτώσεις και τις πλημμύρες από την Helene, τον μεγαλύτερο τυφώνα στην ηπειρωτική Αμερική από την Katrina το 2005.

Ο τροπικός κυκλώνας Chido προκάλεσε θύματα και οικονομικές απώλειες στο γαλλικό νησί Μαγιότ στον Ινδικό Ωκεανό, τη Μοζαμβίκη και το Μαλάουι. Εκτόπισε περίπου 100.000 ανθρώπους στη Μοζαμβίκη.