Υποθαλάσσιο Σαμποτάζ Καλωδίων: Υποβρύχια, Υποπροστατευμένα και Υπό Επίθεση!

Τα κρίσιμα υποθαλάσσια καλώδια είναι ευάλωτα σε δολιοφθορά. Πίστωση: Adobe Stock/jesada

Γύρω στις ⁶ Σεπτεμβρίου 2025, 15 υποθαλάσσια καλώδια στο στενό Bab el-Mandeb στην Ερυθρά Θάλασσα κόπηκαν, με αποτέλεσμα την αυξημένη καθυστέρηση και εκτεταμένες διακοπές στην παροχή διαδικτύου σε όλη τη Μέση Ανατολή και τη Νότια Ασία. Όπως έδειξε αυτό το περιστατικό, οι σύγχρονες επικοινωνίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις ευάλωτες υποθαλάσσιες υποδομές. Αυτό συμβαίνει σε ένα πλαίσιο αυξημένης εχθρικής δράσης κατά των υποθαλάσσιων καλωδίων, με το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιαπωνία να ανακοινώνουν πρόσφατα μέτρα για την ασφάλεια της ζωτικής καλωδιακής υποδομής.

Ενώ η πιο πρόσφατη ζημιά φαίνεται να ήταν τυχαία, καταδεικνύει περαιτέρω τις ελλείψεις του διεθνούς νομικού καθεστώτος για τη διαχείριση και την προστασία αυτών των ζωτικών περιουσιακών στοιχείων.

Γεωπολιτικό πλαίσιο

Η Ερυθρά Θάλασσα αποτελεί περιοχή μείζονος γεωπολιτικού ενδιαφέροντος. Βρίσκεται ανάμεσα στην Αφρική και την Ασία και περιβάλλεται από κράτη που είναι σημαντικοί παράγοντες στις ενεργειακές βιομηχανίες. Η περιοχή χαρακτηρίζεται επίσης από γεωπολιτική ένταση, με τη Σαουδική Αραβία και το Ιράν να ανταγωνίζονται για την υπεροχή και μεγάλες εξωτερικές δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα να ασκούν σημαντική επιρροή στις σχέσεις τόσο στην Αφρική όσο και στη Μέση Ανατολή. Οι Χούθι, μια στρατιωτική ομάδα της αντιπολίτευσης που επιχειρεί από την Υεμένη, έχουν επιτεθεί από τον Οκτώβριο του 2023 σε πολλά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα, γεγονός που προκαλεί εικασίες ότι αυτοί ήταν που προκάλεσαν ζημιές στα εν λόγω υποθαλάσσια καλώδια.

Γιατί τα τηλεγραφήματα αποτελούν πρωταρχικό στόχο για εχθρικούς δρώντες;

Τα υποθαλάσσια καλώδια αποτελούν σημαντικά σημεία ενδιαφέροντος για εχθρικούς παράγοντες, τόσο κρατικούς όσο και μη κρατικούς, για τρεις κύριους λόγους - στρατηγική σημασία, ευκολία παρεμβολών και εύλογη άρνηση. Πρώτον, είναι ζωτικής σημασίας για τα κράτη, καθώς αποτελούν το κύριο μέσο μετάδοσης των τηλεπικοινωνιών. Αυτό σημαίνει ότι ένα ευρύ φάσμα τομέων υποδομών εξαρτάται από τα υποθαλάσσια καλώδια για να λειτουργήσει - για παράδειγμα, ο χρηματοοικονομικός τομέας, η υγειονομική περίθαλψη και τα μέσα ενημέρωσης.

Δεύτερον, είναι αρκετά εύκολο να παρέμβει κανείς σε καλώδια. Οι τοποθεσίες τους δημοσιοποιούνται, κυρίως για να αποτραπεί η τυχαία πρόκληση ζημιών από αθώα πλοία που δεν τα γνωρίζουν. Επίσης, τείνουν να είναι αφύλακτα και να βρίσκονται σε αρκετά μικρό βάθος ώστε να είναι προσβάσιμα χωρίς μεγάλη δυσκολία.

Το πιο σημαντικό είναι ότι είναι επίσης εκπληκτικά εύθραυστα – τείνουν να αποτελούνται από μια δέσμη ινών γυαλιού που περιβάλλει έναν μεταλλικό πυρήνα που παρέχει δομική στήριξη αλλά δεν διαθέτει πολύ περαιτέρω φυσική ενίσχυση. Αυτό συνδέεται με τον τρίτο λόγο – είναι εύκολο για έναν δράστη να προκαλέσει ζημιά σε ένα υποθαλάσσιο καλώδιο αλλά στη συνέχεια να ισχυριστεί ότι η ζημιά ήταν απλώς ένα ατύχημα.

Ευθύνη: Ποιες νομικές προσφυγές είναι διαθέσιμες;

Το υπάρχον νομικό καθεστώς παρέχει ελάχιστη προστασία στα επηρεαζόμενα κράτη. Ιστορικά, το κύριο μέσο για την προστασία των καλωδίων ήταν η Σύμβαση του 1884 για την Προστασία των Υποβρυχίων Τηλεγραφικών Καλωδίων, στην οποία είναι συμβαλλόμενα μέρη ένας περιορισμένος αριθμός ναυτικών κρατών. Πιο πρόσφατα, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 παρέχει πρόσθετες, αλλά ακόμη ελλιπείς, προστασίες.

Σε γενικές γραμμές, η UNCLOS απαιτεί από τα κράτη να θεσπίσουν ποινική νομοθεσία που απαγορεύει την εκούσια (ή υπαίτια αμέλεια) βλάβη υποθαλάσσιων καλωδίων (Άρθρο 113). Προβλέπει επίσης την καταβολή αποζημίωσης σε περίπτωση που ένας κάτοχος καλωδίου προκαλέσει ζημιά στο καλώδιο άλλου (Άρθρο 114). Αυτό το καθεστώς παρουσιάζει μια σειρά από δυσκολίες:

• Δικαιοδοσία – Τα κράτη δεν έχουν καθολική δικαιοδοσία για την κοπή υποθαλάσσιων καλωδίων. Κατά γενικό κανόνα, στην ανοιχτή θάλασσα, μόνο το κράτος σημαίας (δηλαδή το κράτος στο οποίο είναι νηολογημένο το πλοίο που προκαλεί ζημιά στο καλώδιο) έχει δικαιοδοσία να ασκήσει δίωξη.
• Πεδίο εφαρμογής – Η UNCLOS δεν επιβάλλει ρητή υποχρέωση διεθνούς δικαίου στα κράτη να μην προκαλούν σκόπιμα ζημιές ή παρεμβάσεις σε καλώδια.
• Εφαρμογή – στην πράξη, τα κράτη δεν έχουν εφαρμόσει το καθεστώς – είτε δεν έχουν θεσπίσει καθόλου ποινική νομοθεσία είτε έχουν απλώς προβλέψει την επιβολή χρηματικών προστίμων, κάτι που σίγουρα δεν επαρκεί για να αποτρέψει την τέλεση του αδικήματος.

Το περιορισμένο νομικό πλαίσιο που προστατεύει τα υποθαλάσσια καλώδια είναι ένα απόβλητο της σχετικά περιθωριακής σημασίας που απέδιδαν τα κράτη σε αυτά τα καλώδια στις εποχές κατά τις οποίες θεσπίστηκαν οι νομικές προστασίες. Η ζωτική σημασία αυτών των καλωδίων για τις σύγχρονες επικοινωνίες, καθώς και η αύξηση των άτυπων συγκρούσεων μεταξύ κρατών, απαιτούν βελτιώσεις στο καθεστώς του διεθνούς δικαίου. Τέτοιες βελτιώσεις θα περιλαμβάνουν:

• Ένα ενισχυμένο δικαιοδοτικό καθεστώς.
• Μια σαφής υποχρέωση διεθνούς δικαίου για τα κράτη να μην παρεμβαίνουν στα καλώδια, με συνέπειες για τέτοιες παρεμβάσεις.
• Ένα ενισχυμένο καθεστώς για τους ιδιωτικούς εμπορικούς φορείς (όπως εταιρείες τηλεπικοινωνιών και φορείς εκμετάλλευσης καλωδιακής τηλεόρασης) ώστε να ζητούν αποζημίωση σε περιπτώσεις σκόπιμης ζημίας.

Σχετικά με τον συγγραφέα

Ντέιβιντ Χαντ. Πίστωση: Ντέιβιντ Χαντ

Ο David Hunt, συνεργάτης στην Boies Schiller Flexner, ειδικεύεται στη διεθνή διαιτησία, εκπροσωπώντας πελάτες σε σύνθετες διαφορές πολλαπλών δικαιοδοσιών, σε υποθέσεις επενδυτών-κρατών, σε αξιώσεις απάτης και σε διαδικασίες επιβολής κυρώσεων υψηλού διακυβεύματος σε παγκόσμιο επίπεδο.